ಸ್ಟೋನ್ಹೆಂಜ್

ಆದಿ ಮಾನವನ ಸಾಹಸ ಕತೆ

ಸುಮಾರು 5 ಸಾವಿರ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹಳೆಯದಾದ ಈ ಪುರಾತನ ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ ರಚನೆ ಶತಶತಮಾನಗಳಿಂದ ಅಚ್ಚರಿಯ ಸಂಗತಿಯಾಗಿದೆ. ಸ್ಟೋನ್ಹೆಂಜ್ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಅಥವಾ ಸಮುದಾಯದ ಸ್ಮಾರಕವೇ? ಬಲಿ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದ ಒಂದು ಆರಾಧನಾ ಸ್ಥಳವೇ?  ಲೋಹದ ಆವಿಷ್ಕಾರವಾಗಿರದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಆದಿ ಮಾನವ ಇಷ್ಟೊಂದು ದೊಡ್ಡ ರಚನೆಯನ್ನು ಹೇಗೆ ನಿರ್ಮಿಸಿದ? ಅವುಗಳ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಬೃಹತ್ ಶಿಲೆಗಳನ್ನು ನೂರಾರು ಮೈಲಿ ದೂರದಿಂದ ಹೇಗೆ ಸಾಗಿಸಿದ. ಈ ಎಲ್ಲ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಉತ್ತರ ಇಂದಿಗೂ ನಿಗೂಢ. 

 

•  ಆಡಿಯೋ ಗೈಡ್:

ದಕ್ಷಿಣ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ನ ಸ್ಯಾಲಿಸ್ಬರಿ ಬಯಲು ಸೀಮೆಯ ದೊಡ್ಡ ಬಯಲಿನಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಟೋನ್ಹೆಂಜ್ ಈಗ ಒಂದು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಹೆರಿಟೇಜ್. ಅಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಶಾಶ್ವತ ಸಿಮೆಂಟ್ ಕಟ್ಟಡಗಳಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲಿನ ಸ್ಥಳ ಮತ್ತು ರಚನೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಅಥವಾ ಗೈಡ್ ಮಾಡಲು ಯಾರೂ ಬರುವುದಿಲ್ಲ.  ಬದಲಿಗೆ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಉಚಿತವಾಗಿ ಆಡಿಯೋ ಗೈಡ್ಕೊಡುತ್ತಾರೆ.

• ಇತಿಹಾಸ ಇಂದಿಗೂ ನಿಗೂಢ:

 ಮೊದಲ ನೋಟದಲ್ಲಿ ಸ್ಟೋನ್ಹೆಂಜ್ ಏನೂ ಅನ್ನಿಸುವುದಿಲ್ಲ.  ಯಾವುದೋ ಬಯಲಿನಲ್ಲಿ ಏನೋ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ತಂದು ನಿಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ ಅಷ್ಟೆ ಎಂದೆನಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಇಡೀ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿರುವ ಹಾಗೂ ಇನ್ನೂ ಪಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಾಚೀನ ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ ರಚನೆ ಇದೇ ಆಗಿದ್ದಿರಬಹುದು. ಇಂದಿಗೂ ಇದನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದವರು ಯಾರು. ಯಾವುದಕ್ಕಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು ಎಂಬುದು ನಮಗೆ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ.
ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ನಲ್ಲಿ ಹೆಂಜ್ ಅಂದರೆ, ಮಧ್ಯೆ ತಗ್ಗು ಇದ್ದು, ಸುತ್ತಲೂ ಕಾಲುವೆಯಂತಹ ರಚನೆ ಇರುವುದು. ಆ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಸ್ಟೋನ್ಹೆಂಜ್ ಒಂದು "ಹೆಂಜ್" ಅಲ್ಲವೇ ಅಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿ ವರ್ತುಲಾಕಾರದಲ್ಲಿ ಸುತ್ತಲೂ ಕಾಲುವೆ ಇದ್ದು, ಉಬ್ಬಿದ ಅಥವಾ ದಿಬ್ಬದಂತಹ ರಚನೆ ಇದೆ.

ಸ್ಟೋನ್ ಹೆಂಜ್ನ ಬೃಹತ್ ಶಿಲೆಗಳನ್ನು 240 ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ವೇಲ್ಸ್ನ  ಪ್ರೆಸಿಲಿ ಪರ್ವತಗಳ ಕ್ವಾರಿಗಳಿಂದ ಸಾಗಿಸಿ  ತರಲಾಗಿದೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಶಿಲೆಗಳು 25 ಟನ್ಗಳಿಗೂ ಅಧಿಕ ತೂಕವಿದೆ. ಬ್ರಿಟನ್ನಲ್ಲಿರುವ ವೃತ್ತಾಕಾರದ 900 ಕಲ್ಲಿನ ಸ್ಮಾರಕಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಟೋನ್ಹೆಂಜ್ ಮಾತ್ರವೇ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಗಳಿಸಿದೆ.
ಶಿಲಾರಚನೆಯ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೂ ಮೊದಲು ಅಲ್ಲಿ ಮರದ ರಚನೆ ಇದ್ದ ಗುರುತುಗಳಿವೆ.

30 ಸಾಸರ್ನ್ ಶಿಲೆಗಳು ಹೊರಗಿನ ವೃತ್ತಾಕಾರವನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದವು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಇಂದು 17 ಮಾತ್ರ ಉಳಿದಿವೆ. ಆ ಸಾಸರನ್ ಶಿಲೆಗಳ ಮೇಲೆ ಆಯತಾಕಾರದ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಇರಿಸಲಾಗಿದೆ.  ಸ್ಟೋನ್ಹೆಂಜ್ನ ಶಿಲೆಗಳು  ಮಳೆಯಲ್ಲಿ ನೆನೆದು ಬಿಸಿಲಿಗೆ ತಮ್ಮ ಮೈಯೊಡ್ಡಿದಾಗ ನೀಲ ವರ್ಣವಾಗಿ ಹೋಳೆಯುತ್ತವೆ.  5 ಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಸ್ಟೋನ್ಹೆಂಜ್ ಆರಂಭವಾದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿನ ಜನರು ಅಷ್ಟೊತ್ತಿಗಾಗಲೇ, ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಪಶುಸಂಗೋಪನೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಅವರಲ್ಲಿ ಸುಸಜ್ಜಿತ ಸಾಮಾಜಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇತ್ತು. ಅವರು ಬಾರ್ಲಿ ಮತ್ತು ಗೋಧಿಯನ್ನು ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.

• ಬೃಹತ್ ಗಡಿಯಾರವೇ?

ಸ್ಟೋನ್ಹೆಂಜ್ ಅನ್ನು ಒಂದು ಬೃಹತ್ ಗಡಿಯಾರ ಎಂದು ಕರೆಯುವವರೂ ಇದ್ದಾರೆ.  ಕೃಷಿಕರಾಗಿದ್ದ ಅವರಿಗೆ ಬ್ರಿಟನ್ನಿನ ಚಳಿಗಾಲ ಅಂಧಕಾರದಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಬೇಸಿಗೆ ಒಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಳಕಿನ ಹಬ್ಬವಾಗಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಸ್ಟೋನ್ಹೆಂಜ್ ದಕ್ಷಿಣಾಯಣದ ಸಂಕ್ರಮಣದ ಸೂಯರ್ೋದಯ (ಅತಿ ದೀರ್ಘದಿನ ಜೂ.21) ಉತ್ತರಾಯಣ ಸಂಕ್ರಮಣದ ಸೂಯಾಸ್ತಮಾನ (ಅತಿ ಕಡಿಮೆ ಅವಧಿಯ ದಿನ ಡಿ.21) ಕಕ್ಷೆಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಂತೆ ನಿಮರ್ಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಆಗಿನ ಕಾಲದ ಜನ ವರ್ಷದ ಅತಿ ದೀರ್ಘದಿನದ ಆಚರಣೆಗೆ ಸ್ಟೋನ್ಹೆಂಜ್ ನಿಮರ್ಿಸಿರಬಹುದು ಎಂಬ ವಾದವೂ ಇದೆ.

ಥಾರ್ ಮರುಭೂಮಿ

ಮರುಳುಗೊಳಿಸುವ ಮರಳುಗಾಡು!

ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಥಾರ್ ಮರುಭೂಮಿ ದ ಗ್ರೇಟ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಡೆಸರ್ಟ್ ಎಂದೇ ಕರೆಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಪಾಕಿಸ್ತಾನಕ್ಕೂ ಸ್ವಲ್ಪ ಚಾಚಿರುವ ಈ ಮರುಭೂಮಿಯನ್ನು ಅಲ್ಲಿ ಚೋಲಿಸ್ತಾನ್ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದೊಂದು ಮರುಳುಗಾಡು! ಇಲ್ಲಿನ ಮರುಳುಗಾಡನ್ನು ನೋಡಲೆಂದೇ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಜೈಸಲ್ಮೇರ್ಗೆ ಆಗಮಿಸುತ್ತಾರೆ. ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಜೈಸಲ್ಮೇರ್, ಬಿಕಾನೇರ್, ಜೋಧಪುರ ಮತ್ತು ಜಯಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಗಳನ್ನು ಮರುಭೂಮಿ ದಟ್ಟವಾಗಿ ವ್ಯಾಪಿಸಿದೆ. ಥಾರ್ ಮರುಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಚರಿಸುವಾಗ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ದೇಶ ಅನಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಮರಳುಗಾಡಿನ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣ ಜೈಸಲ್ಮೇರ್ನಲ್ಲಿ ಜನವಸತಿ ಒಂದು ಚದರ ಮೈಲಿಗೆ ಕೇವಲ 10. 27000 ಚದರ ಕಿ.ಮೀ. ವಿಸ್ತೀರ್ಣದ ಥಾರ್ ಜಗತ್ತಿನ 9ನೇ ದೊಡ್ಡ ಮರುಭೂಮಿ. ಜಗತ್ತಿನ ವರ್ಣರಂಜಿತ ಮರುಭೂಮಿ ಅಂಥಲೂ ಹೆಸರಾಗಿದೆ. 

ಮರಳು ಸೃಷ್ಟಿಯಾದದ್ದು ಹೇಗೆ?
ಥಾರ್ ಸಿಂಧೂ ನದಿಯ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದ್ದು, ಇಲ್ಲಿ ಕೋಟಿಗಟ್ಟಲೆ ವರ್ಷದಿಂದ ಶಿಲಾಪದರದ ಚೂರುಗಳು ಮತ್ತು ಮರಳುಗಳು ಹರಡಿಕೊಂಡಿದೆ. ಥಾರ್ ಎಂಬ ಶಬ್ದಕ್ಕೆ ಮರಳು ದಿಣ್ಣೆ ಎಂಬ ಅರ್ಥವಿದೆ. ಇದರ ಸ್ಪಷ್ಟ ಅನುಭವ ಆಗಬೇಕಾದರೆ ಹಗಲು ಹೊತ್ತು ಮರುಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಚರಿಸಬೇಕು. ಬಿಸಿಗಾಳಿ, ಸುಡುವ ಬಿಸಿಲು, ಮೈ ಒಡೆದು ಬಿರುಕುಬಿಡುವಂತಹ ಶುಷ್ಕ ವಾತಾವರಣ, ಒಂಟೆಗಳು... ಎಲ್ಲಾ ಸೇರಿ ಮರುಭೂಮಿಯ ವಿಶಿಷ್ಟ ಅನುಭವವಾಗುತ್ತದೆ. ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿನ ಉಷ್ಣಾಂಶ 50 ಡಿಗ್ರಿಯನ್ನು ತಲುಪುತ್ತದೆ.

ಮರಳಿನ ಚಂಡಮಾರುತ!
ಬಣ್ಣ ಬಣ್ಣದ ವಸ್ತ್ರ ಧರಿಸಿದ ಕಡುಬಡತನದಲ್ಲಿ ಸೊರಗಿದ ಮನುಷ್ಯರು ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತಾರೆ. ಥಾರ್ನಲ್ಲಿ ಮೇ-  ಜೂನ್ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ ಗಂಟೆಗೆ 140ರಿಂದ 150 ಕಿ.ಮೀ. ವೇಗದಲ್ಲಿ ಮರಳು ಕಣದಿಂದ ತುಂಬಿದ ಗಾಳಿ ಬೀಸುತ್ತದೆ. ಇಂತಹ ಚಂಡಮಾರುತಕ್ಕೆ ಬಲಿಯಾಗಿ ಸಾಯುವವರೂ ಇದ್ದಾರೆ. ಮರಗಳು ಇಲ್ಲದ್ದಕ್ಕೋ ಏನೋ ಇದೊಂದು ಪಕ್ಷಿಗಳೇ ಕಾಣದ ಪ್ರದೇಶ. ಹದ್ದನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ಇತರ ಪಕ್ಷಿಗಳು ಕಾಣಸಿಗುವುದು ಅಪರೂಪ. ಫ್ರಾಂಕೊಲಿನ್, ಲಾವು ಮುಂತಾದ ವಲಸಿಗ ಹಕ್ಕಿಗಳು ಆಗೊಮ್ಮೆ ಈಗೊಮ್ಮೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತವೆ.

ವರ್ಷಗಟ್ಟಲೆ ಮಳೆಯೇ ಇಲ್ಲ.
ಥಾರ್ನಲ್ಲಿ ಸರಾಸರಿ ಮಳೆ 3 ಸೆಂಟಿ ಮೀಟರ್ಗಿಂತಲೂ ಕಡಿಮೆ. ಕೆಲವು ವರ್ಷ ಮಳೆಯೇ ಇಲ್ಲ. ಕೇವಲ 70 ಮಿ.ಮೀಟರ್ ಮಳೆ ಬಿದ್ದರೆ ರೈತರು ಆಸಲದ ಬೆಳೆ ಬೆಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಉಳಿದ ಸಮಯ ಪಶುಸಾಕಣೆಯೇ  ಮುಖ್ಯ ಉದ್ಯೋಗ. ಸಸ್ಯದ ಜತೆಗೆ ಪ್ರಾಣಿಗಳೂ ಆಹಾರದ ಆಕರಗಳೇ. ಅದಕ್ಕೆ ಮಾಂಸಾಹಾರ ಇಲ್ಲಿ ತೀರಾ ಸಾಮಾನ್ಯ. ಮರುಭೂಮಿಯ ಹಡಗುಗಳೆಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಒಂಟೆಗಳು ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ, ಜನರಿಗೂ ಇಲ್ಲಿ ಬದುಕುವುದು ಸಾಧ್ಯವಿರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.

ಒಂಟೆ ಮತ್ತು ಜೀಪ್ ಸಫಾರಿ:
ಮರುಭೂಮಿಯನ್ನು ನೋಡಲು ಬರುವ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಒಂಟೆ ಸವಾರಿಯ ಮಜ ಅನುಭವಿಸಬಹುದು. ಇಲ್ಲಿನ ಜನರಿಗೆ ಒಂಟೆ ಸವಾರಿಯೇ ಆದಾಯದ ಮೂಲ. ಅಲ್ಲದೆ, ಇನ್ನೂ ಸಾಹಸ ಮಾಡಬೇಕು ಎಂದು ಅನಿಸಿದರೆ ಮರಳುಗಾಡಿನಲ್ಲಿ ಜೀಪ್ ಸಫಾರಿ ಕೈಗೊಳ್ಳಬಹುದು.

ಬಣ್ಣವನ್ನು ಇಷ್ಟಪಡುವ ಜನ:
ಥಾರ್ನ ಜನ ಕೆಂಪು, ಹಸಿರು, ಹಳದಿ, ಕಪ್ಪು ಹೀಗೆ ಕಡು ಬಣ್ಣಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಬಟ್ಟೆಬರೆಗಳಲ್ಲಿ ವಿಪರೀತ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ಮುಂಡಾಸಿನಲ್ಲೇ 15 ಬಣ್ಣಗಳಿದ್ದಾವು.  ಥಾರ್ನಲ್ಲಿ ಗೂಮರ್ ಮತ್ತು ತೇಜ್ ಹಬ್ಬಗಳಂದು ರಾತ್ರಿ ಹೆಂಗಸರು ಗುಂಪಾಗಿ ನೃತ್ಯ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಸಂಗೀತ ಅವರ ಬದುಕಿನ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗ. ಹೋಳಿ ಹಬ್ಬದ ಹಾಡು, ಕುಣಿತಗಳು, ಹಾವಾಡಿಗರ ನೃತ್ಯ, ಬಂಜಾರ ಹೆಂಗಸರ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಚಿನ್ನ, ಬೆಳ್ಳಿಯ ಆಭರಣಗಳು ಮರುಭೂಮಿ ಸತ್ವಹೀನ ಪ್ರದೇಶವೆಂಬ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ದೂರ ಮಾಡುತ್ತವೆ.