ಗೆದ್ದಲು ಹಳಗಳ ಮಣ್ಣಿನ ಅರಮನೆ

ಒಗ್ಗಟ್ಟಾಗಿದ್ದರೆ ಏನ್ನೆಲ್ಲಾ ಮಾಡಬಹುದು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಗೆದ್ದಲು ಹುಳಗಳೇ ಸಾಕ್ಷಿ. ಕಟ್ಟಿಗೆ, ಪುಸ್ತಕ, ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಹೀಗೆ ಸಿಕ್ಕಿದ್ದನ್ನೆಲ್ಲಾ ತಿನ್ನುವ ಗೆದ್ದಲು ಹುಳಗಳು ಪ್ರತೀ ವರ್ಷ ಉಂಟು ಮಾಡುವ ನಷ್ಟ ಎರಡು ನೂರು ಕೋಟಿ ಅಮೆರಿಕನ್ ಡಾಲರ್! ಗೆದ್ದಲು ಹುಳ ದಿನದ 24 ಗಂಟೆ, ವಾರದ 7 ದಿನವೂ ಇನ್ನುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಗೆದ್ದಲು ಹುಳಗಳನ್ನು ತೂಕಹಾಕಿದರೆ ಮಾನವರ ತೂಕ ಏತಕ್ಕೂ ಸಾಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಇನ್ನು ಅವುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಎಷ್ಟಿದೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಅಂದಾಜಿಸುವುದು ಸಾಧ್ಯವೇ? 

ಸಂಘಜೀವನ
ಬಿಳಿ ಇರುವೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಗೆದ್ದಲು ಹುಳಗಳು ಇರುವೆಗಳಂತಯೇ ಸಂಘಟಿತ ಕುಟುಂಬ ಜೀವಿಗಳಾದರೂ ಇರುವೆಗಳ ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರಿಲ್ಲ. ಇರುವೆ, ಜೇನು, ಕೊಣಜ, ಮೊದಲಾದ ಕೀಟಗಳು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸಂಘಜೀವನ ನಡೆಸುತ್ತವೆ. ಅದೇ ಜಾತಿಗೆ ಗೆದ್ದಲು ಹುಳಗಳೂ ಸೇರಿವೆ. ಗುಂಪಿನ ಎಲ್ಲಾ ಜೀವಿಗಳು ದುಡಿಯುವುದು ಸಮುದಾಯದ ಹಿತಕ್ಕಾಗಿ. ಒಂದು ಪರಿವಾರದಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಹುಳಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಸುಮಾರು 3 ಸಾವಿರದಷ್ಟು ಜಾತಿಯ ಗೆದ್ದಲು ಹುಳಗಳನ್ನು ಪ್ರಾಣಿ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಗುರುತಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇವು 50 ಮಿಲಿಯನ್ ವರ್ಷಗಳಿಂದಲೂ ವಾಸವಾಗಿವೆ. ಉಷ್ಣವಲಯ, ಸಮಶೀತೋಷ್ಣವಯಗಳಲ್ಲಿ  ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಮರಗಟ್ಟುಗಳ ಮೇಲೆ, ಒಣಗಿಬಿದ್ದ ದಿಮ್ಮಿಗಳ ಕೆಳಗೆ, ಭೂಮಿಯೊಳಗೆ ಇವು ಗೂಡು ಕಟ್ಟುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯ. ಕೆಲವು ಜಾತಿಯ ಗೆದ್ದಲುಗಳು 20 ಅಡಿಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಎತ್ತರದ ಹುತ್ತ ನಿರ್ಮಿಸಬಲ್ಲವು.

ವಿಧಗಳು:
 ಇದರ ಪರಿವಾರದಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ, ರಾಜವಂಶ, ಕೆಲಸಗಾರ, ಸೈನಿಕ ಎಂಬ ಮೂರು ಜಾತಿಗಳಿರುತ್ತವೆ.
ರಾಜವಂಶ: ಪರಿವಾರದಲ್ಲಿ ಇವುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಕಡಿಮೆ. ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡುವುದೇ ಇವುಗಳ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರ್ಯ. ರಾಣಿಯ ಗಾತ್ರ ಎಲ್ಲರಿಗಿಂತ ದೊಡ್ಡದು. ರಾಜನ ಗಾತ್ರ ಸ್ವಲ್ಪ ಚಿಕ್ಕದಿರುತ್ತದೆ. ರಾಜ ಅಥವಾ ರಾಣಿಯಾಗಲು ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿರುವ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡಬಲ್ಲ ಹುಳಗಳು ಈ ವಂಶಕ್ಕೆ ಸೇರಿವೆ. ರಾಣಿ ಒಂದು ದಿನಕ್ಕೆ  ಸಾವಿರಾರು ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಇಡಬಲ್ಲದು. ಗೂಡಿನ ಎಲ್ಲಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣ ರಾಣಿ ಹೊರಸೂಸುವ ಪೆರಾಮೋನ್ ಗಳಿಂದ ನಡೆಯುತ್ತದೆ.
ಕೆಸಗಾರ: ಗೂಡಿನ ಎಲ್ಲಾ ಕೆಲಸ ಕಾರ್ಯಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆ ಕೆಲಸಗಾರ ಗೆದ್ದಲಗಳ ಹೊಣೆ. ಆಹಾರ ಸಂಗ್ರಹಣೆ, ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ ಆಹಾರವನ್ನು ಮರಿಗಳಿಗೆ, ರಾಜರಾಣಿಯರಿಗೆ, ಸೈನಿಕರಿಗೆ ತಿನ್ನಿಸುವುದು, ಗೂಡು ನಿರ್ಮಿಸುವುದು, ಗೂಡನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸುವುದು, ಮರಿಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸುವುದು ಎಲ್ಲಾ ಕೆಲಸಗಳು ಲಕ್ಷಗಟ್ಟಲೇ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿರುವ ಕೆಲಸಗಾರರದ್ದು. ಆದರೆ ಇವು ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡಲಾರವು.
ಸೈನಿರು: ತಮ್ಮ ಗೂಡುಗಳ ರಕ್ಷಣೆ ಇವುಗಳ ಹೊಣೆ. ಸೈನಿಕರ ದೇಹ ರಚನೆಯೇ ವಿಭಿನ್ನ. ತಮ್ಮ ಪ್ರಮುಖ ಎದುರಾಳಿಗಳಾದ ಇರುವೆಗಳ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಮಟ್ಟಹಾಕಲು ವಿಷದ ಜೊಲ್ಲು, ಗಟ್ಟಿಮುಟ್ಟಾದ ಎದಿರು ದವಡೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಗೂಡಿನಿಂದ ಹೊರಹೋಗುವ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಒತ್ತೊತ್ತಾಗಿ ಸರದಿ ಪ್ರಕಾರ ನಿಲ್ಲುವ ಜಾಯಮಾನ ಇವರದ್ದು, ಮೊದಲನೇ ಸೈನಿಕ ಹೋರಾಡಿ ಸತ್ತರೆ ಎರಡನೇಯದರ ಸರದಿ. ಒಂದು ಕ್ರಿಮಿ ಕೀಟವನ್ನು ಒಳಗೆ ಬಿಡದೇ ಇಡೀ ಅರಮನೆಗೆ ಕಾವಲಾಗುವುದು ಈ ಪುಟ್ಟ ಸೈನ್ಯ.

ಪ್ರಾಯದಲ್ಲಿ ರೆಕ್ಕೆ:
ಗೆದ್ದಲು ಹುಳುಗಳಿಗೆ ಪ್ರಾಯದಲ್ಲಿ ರೆಕ್ಕೆ ಮೂಡುತ್ತದೆ. ಬೇಸಿಗೆಯ ಮೊದಲದ ಮಳೆ ಬೀಳುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ರೆಕ್ಕೆಹೊಂದಿದ ಪುಟ್ಟಕೀಟಗಳು ಸಾವಿರಾರು ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಬೆಳಕಿನೆಡೆಗೆ ಬರುತ್ತವೆ. ಮಳೆಹುಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಇವು ರೆಕ್ಕೆಮೂಡಿದ ಗೆದ್ದಲುಗಳು. ಹೊಸ ಸಂಸಾರ ಹೂಡಲು ತಯಾರಾಗುವ ವಯಸ್ಸಿಗೆ ಬಂದ ಗೆದ್ದಲುಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ರೆಕ್ಕೆ ಮೂಡುತ್ತದೆ. ತಂಪಾದ ವಾತಾವರಣವಿದ್ದಾಗ ಇವು ಗಡಿನಿಂದ ಹೊರಗೆ ಹಾರುತ್ತವೆ.

ಮಣ್ಣಿನ ಅರಮನೆ:
ಮಣ್ಣನ್ನು ಹದಮಾಡಿ ಹುತ್ತ ನಿರ್ಮಿಸುವ ಕಲೆ ಗೆದ್ದಲು ಹುಳಗಳಿಗೆ ಕರಗತ. ಹುತ್ತದ ಮೇಲ್ಮೆ ಚೂಪಾಗಿರುವ ಕಾರಣ ಸೂರ್ಯನ ಕಿರಣಗಳು ಹುತ್ತದ ಒಳ ಪ್ರವೇಶಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಹುತ್ತದೊಳಗೆ ಹವಾನಿಯಂತ್ರಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚು ಶಾಖ ಮತ್ತು ಬೆಳಕನ್ನು ಇದರ ಮೃದುವಾದ ದೇಹ ಸಹಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಹೀಗಾಗಿ ತೇವಾಂಶ ಯುಕ್ತವಾದ ಮರದಕಾಂಡಗಳಲ್ಲಿ, ಮನೆಯ ಗೋಡೆಗಳಮೇಲೆ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯೊಳಗೂ ಗೆದ್ದಲು ಗೂಡು ಕಟ್ಟುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿಯೊಳಗೆ ಇವುಗಳ ಗೂಡು ಅನೇಕ ಅಡಿಗಳಷ್ಟು ಆಳವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ರಾಜರಾಣಿಯರಿಗೆ, ಮರಿಗಳಿಗೆ, ಆಹಾರ ಸಂಗ್ರಹಣೆಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಕೋಣೆಗಳು. ಓಡಾಡಲು ಪ್ಯಾಸೇಜ್ ಎಲ್ಲವನ್ನೊಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಹುತ್ತಗಳನ್ನು ಮಣ್ಣು, ಜೊಲ್ಲುರಸ ಮತ್ತು ತನ್ನದೇ ಮಲ ಬಳಸಿ ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತದೆ. ಹುತ್ತ ಅನೇಕ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ರಂದ್ರಗಳಿಂದ ಕೂಡಿರುವುದರಿಂದ ಒಳಗಿನ ವಾತಾವರಣ ತಂಪಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿಯೇ ತಂಪಾದ ಪರಿಸರವನ್ನು ಪ್ರೀತಿಸುವ ಹಾವುಗಳು ಹುತ್ತದಲ್ಲಿನ ಗೆದ್ದಲುಗಳನ್ನು ಒಕ್ಕಲೆಬ್ಬಿಸಿ ಮನೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿರುತ್ತವೆ.




 

ಜೇನಿನ ಸಂಜೀವನ

ಒಗ್ಗಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಬಲವಿದೆ ಎನ್ನುವ ಮಾತಿನ ಅರ್ಥವನ್ನು ಜೇನುಹುಳುಗಳಿಂದ ಕಲಿಯಬೇಕು. ಇವುಗಳದ್ದು ಒಂದು ಅದ್ಭುತ ಪ್ರಪಂಚ. ಮನುಷ್ಯನ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಹೋಲುವ ಹಲವಾರು ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ಪ್ರಕೃತಿ ಇವುಗಳಿಗೆ ನೀಡಿದೆ. ಯಂತ್ರಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಮಿಕ್ಕೆಲ್ಲವೂ ಜೇನಿನ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಹಾಸು ಹೊಕ್ಕಾಗಿವೆ.

ಸಾರ್ಮಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಒಬ್ಬಳೇ ರಾಣಿ:
ಜೇನುಹಳು ಹಪೀಸ್ ಎನ್ನುವ ಕೀಟಗಳ ವಂಶಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ನೊಣ. ಇದು ಎಲ್ಲಾ ಋತುವಿನಲ್ಲೂ ತುಪ್ಪವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತವೆ. ಇವು ಜೇನನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವ ಕ್ರಿಯೆಯೇ ರೋಚಕ. ಒಂದು ಜೇನು ಗೂಡಿನಲ್ಲಿರುವ ಹುಳಗಳು ಒಂದು  ಕಿಲೋ ಜೇನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು 90 ಸಾವಿರ ಮೈಲಿಯನ್ನು ಕ್ರಮಿಸುತ್ತವೆ. ಅಂದರೆ ಇದು ಭೂಮಿಯ ಪರಿಧಿಯನ್ನು ಮೂರು ಬಾರಿ ಸುತ್ತಿದ್ದಕ್ಕೆ ಸಮ. ಈ ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆಯೇ ಜೇನಿನ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಗೆ ಸಾಕ್ಷಿ. ಒಂದು ಜೇನುಹುಳು ತನ್ನ ಪೂರ್ಣ ಜೀವಿತಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸರಾಸರಿ ಒಂದು ಚಮಚದ 1/12ರಷ್ಟು ಜೇನು ತುಪ್ಪ ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಜೇನು ಗೂಡಿನಲ್ಲಿ  20 ರಿಂದ 60 ಸಾವಿರ ಜೇನು ಹುಳಗಳು ವಾಸಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ಸಾರ್ಮಾಜ್ಯ ಆಳುವುದು ಒಂದೇ ರಾಣಿಜೇನು. ಗೂಡಿನಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣು ಜೇನು ಮಾತ್ರ ಕೆಲಸಗಾರ ಹುಳಗಳು. ಇವು ಬದುಕಿರುವುದು ಆರು ತಿಂಗಳು ಮಾತ್ರ. 

ಇಷ್ಟರಲ್ಲಿಯೇ ಎಲ್ಲಾ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಜೇನುಹುಳು ಒಂದು ತೊಟ್ಟು ಜೇನನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು 50 ರಿಂದ 100 ಹೂಗಳ ಮಕರಂದ ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತದೆ. ಜೇನುಹುಳು 170 ರೀತಿಯ ಹೂವುಗಳ ಮಕರಂದವನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಬಲ್ಲವು. ಗಂಡು ಹುಳು ಯಾವುದೇ ಕೆಲಸ ಮಡುವುದಿಲ್ಲ. ಇದು ಹೆಣ್ಣಿಗಿಂತಲೂ ದೊಡ್ಡದಾಗಿರುತ್ತದೆ. ರಾಣಿಯ ಸೇವೆಮಾಡುವುದೇ ಇವುಗಳ ಮುಖ್ಯ ಕೆಲಸ. ರಾಣಿ ಜೇನು 5ವರ್ಷ ಬದುಕಿರುತ್ತದೆ. ಇದು ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ಬ್ಯುಸಿ. ಗೂಡಿನಲ್ಲಿ ಕೆಲಸಗಾರರ ಸಂಖ್ಯೆ ಕಡಿಮೆಯಾದಾಗ ಒಂದೇ ದಿನ 2500 ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನು  ಇಡುತ್ತದೆ. ಗುಡಿನಲ್ಲಿ ಸಂತಾನ ಸಾಮಥ್ರ್ಯ ಇರುವುದು ರಾಣಿಗೆ ಮಾತ್ರ. ಗೂಡಿನ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಪ್ರತಿ ಗೂಡಿಗೂ ಅದರದೇ ಆದ ವಾಸನೆಯಿರುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಗೂಡಿಗೆ ಬೇರೆ ಯಾರೇ ಬಂದರೂ ಪ್ರವೇಶ ನಿಷಿದ್ಧ.

ಆಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಜೇನು ಸಂಗ್ರಹಣೆ:
ಜೇನುಹುಳುವಿನ ರೆಕ್ಕೆಗಳು ಬಲಿಷ್ಠ ಮತ್ತು ವೇಗವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಸಾಮಾನ್ಯ ಹುಳುವಿನಂತೆ ಆರು ಕಾಲು ಆದರೆ ಐದು ಕಣ್ಣು ಮತ್ತು ಎರಡು ಜೊತೆ ರೆಕ್ಕೆಗಳಿರುತ್ತದೆ.  ಈ ರೆಕ್ಕೆಗಳು ಒಂದು ಸೆಕೆಂಡಿಗೆ 200 ಬಾರಿ ಕಂಪಿಸುವುದರಿಂದ ಬಜ್..... ಎನ್ನುವ ಶಬ್ದಹೊರಡುತ್ತದೆ. ಇವು ಒಂದು ಗಂಟೆಗೆ 15 ಮೈಲಿದೂರ ಹಾರಬಲ್ಲದು. ವಿಶೇಷವೆಂದರೆ ಜೇನು ಹುಳು ಎಂದಿಗೂ ನಿದ್ದೆ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಜೇನುಹುಳು ಮರಿಗಳಿಗಾಗಿ ಆಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಜೇನನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತದೆ. ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಹೂವಿನ ಮಕರಂದ ಸಿಗದ ಕರಣ ಈ ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ತಾನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ ಜೇನನ್ನು ಕುಡಿಯುತ್ತದೆ.
 
 ಜೀವಾಮೃತ : 

ಜೇನು ಒಂದು ಜೀವಾಮೃತ. ಮಾನವನಿಗಾಗಿ ಆಹಾರ ನೀಡುವ ಕೆಲವೇ ಕೆಲವು ಕೀಟಗಳಲ್ಲಿ ಜೇನು ಸಹ ಒಂದು. ಇದರಲ್ಲಿರುವ ಔಷಧಿಯ ಗುಣಗಳು ಅಗಾಧ. ಜೇನು ತುಪ್ಪ ಸಕ್ಕರೆಗಿಂತ ಸಿಹಿ. ಇದರಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳು ಇರುವುದರಿಂದ ವರ್ಷಗಟ್ಟಲೆ ಇಟ್ಟರೂ ಕೆಡುವುದಿಲ್ಲ. ಜೇನಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರೋಟೀನ್, ವಿಟಮಿನ್, ಎಂಜೈಮ್ ಮತ್ತು ನೀರು ಮಿಳಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಕೆಲಸಗಾರ ಹುಳಗಳು ಪರಾಗ ಚೀಲದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ತಂದ ಹೂವಿನ ಮಕರಂದವನ್ನು ತೆರೆದ ಹುಟ್ಟಿನ ಕವಾಟದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತದೆ. ರೆಕ್ಕೆಗಳ ಗಾಳಿಗೆ ಇದರಲ್ಲಿನ ನೀರಿನ ಅಂಶ ಆವಿಯಾಗಿ ಗಟ್ಟಿಯಾದ ಜೇನು ಸಿದ್ಧಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಜೇನು ಹೂವಿನ ಮಕರಂದವನ್ನು ಹೀರುವಾಗ ಪರಾಗ ಸ್ಪರ್ಶದ ಮೂಲಕ ಸಸ್ಯಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ. ಬಹುತೇಕ ಹೂವಿನ ಸಸ್ಯಗಳು ಜೇನುಹುಳದ ಪರಾಗ ಸ್ಪರ್ಶದಿಂದಲೇ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಾಗುತ್ತದೆ.


ಹೆಜ್ಜೇನು ಅಥವಾ ಕಾಡು ಜೇನು. 
 ಈ ಪ್ರಭೇಧ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಭಾರತ, ಶ್ರೀಲಂಕ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನ, ಇಂಡೋನೇಷಿಯಾ, ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್, ಮಲೇಷಿಯ ಮುಂತಾದ ದೇಶಗಳ ಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.  ಇವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಎತ್ತರವಾದ ಮರಗಳ ಬೀಸು ಕೊಂಬೆಗಳ ಮೇಲೆ, ಕಟ್ಟಡಗಳು, ಕಲ್ಲು ಬಂಡೆಗಳು ನೀರಿ ಟ್ಯಾಂಕ್ಗಳ ಮೇಲೆ ಗೂಡುಕಟ್ಟುತ್ತದೆ. ಜೇನು ಹುಳು ಕಚ್ಚಿದರೆ ಅದು ತನ್ನ ಮಕರಂದ ಹೀರುವ ಅಂಬನ್ನು ಮೈಗೆ ಚುಚ್ಚಿ ಹೊರಟು ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಕಚ್ಚಿದ ಕೆಲವೇ ನಿಮಿಷದಲ್ಲಿ ಜೇನುಹುಳು ಪ್ರಾಣ ಬಿಡುತ್ತದೆ. 


 

ಕಾಮನಬಿಲ್ಲಿನ ಗುಟ್ಟಿನ ಕಥೆ

• ಮೂಡುವುದು ಹೇಗೆ?

 ಇದೊಂದು ಶತಶತಮಾನಗಳ ವಿದ್ಯಮಾನ. ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕು ಸಣ್ಣ ನೀರಿನ ಹನಿಗಳ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದಾಗ ಬೆಳಕು ಏಳು ಬಣ್ಣಬಳ ಪಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಒಡೆಯುತ್ತದೆ. ಇದೇ ಮಳೆಲ್ಲು ಅಥವಾ ಕಾಮನಬಿಲ್ಲು. ಲಕ್ಷಾಂತರ ಸಣ್ಣ ಸಣ್ಣ ನೀರಿನ ಹನಿಗಳ ಪ್ರತಿಫಲನದಿಂದ ಇದು ರೂಪಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ನೀರಿನ ಹನಿಗಳು ಬೆಳಕಿನ ಕಿರಣವನ್ನು ಏಳು ಬಣ್ಣದ ಪಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಒಡೆಯುವ ಪಟ್ಟಕದಂತೆ ಕಾರ್ಯಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಕ್ರಮವಾಗಿ ಕೆಂಪು, ಕಿತ್ತಳೆ, ಹಳದಿ, ಹಸಿರು, ನೀಲಿ, ಉದಾ ನೀಲಿ ಮತ್ತು ನೇರಳೆ ಬಣ್ಣಗಳಿರುತ್ತದೆ. ಕಾಮನಬಿಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ  ಏಳು ಬಣ್ಣಗಳು ಅಡಗಿವೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಖ್ಯಾತ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಸರ್ ಐಸಾಕ್ ನ್ಯೂಟನ್ ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ಕಂಡುಹಿಡಿದ. ಮಳೆಯನ್ನು ಹೊರತು ಪಡಿಸಿ ಮಂಜು, ತುಂತುರುಹನಿ, ಇಬ್ಬನಿಗಳ ಮೇಲೆ ಬೆಳಕು ಬಿದ್ದಾಗಲೂ ಕಾಮನಬಿಲ್ಲು ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಕೃತಕ ವಾತಾವರಣ ನಿರ್ಮಿಸಿ ಸಹ ಕಾಮನಬಿಲ್ಲನ್ನು ಮೂಡಿಸಬಹುದು. ಜಲಪಾತಗಳು ಮತ್ತು ಕಾರಂಜಿಯ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿಯೂ ಮಳೆಬಿಲ್ಲಿನ ಪರಿಣಾಮ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತದೆ. ಮಳೆ ಸುರಿಯುತ್ತಿರುವಾಗ  ಮೋಡದಿಂದಾಗಿ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಕತ್ತಲೆ ಆವರಿಸಿದ್ದರೆ ಇನ್ನರ್ಧ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕಿದ್ದಾಗ ಮಳೆಬಿಲ್ಲು ನಯನ ಮನೋಹರವಾಗಿ ರೂಪಗೊಳ್ಳೂತ್ತದೆ. ಕಾಮನಬಿಲ್ಲನ್ನು ನೋಡುವಾಗ ಸೂರ್ಯ ನಮ್ಮ ಹಿಂದಿನಿಂದ ಬೆಳಗುತ್ತಿರುತ್ತಾನೆ. ಕಾಮನಬಿಲ್ಲು ಮೂಡಬೇಕೆಂದರೆ ಬಿಸಿಲು ಮತ್ತು ಮಳೆ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಬೇಕು. ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಬೃಹದಾಕಾರದ ಬಣ್ಣದ ಕಮಾನು ನಿಲ್ಲಿಸಿದಂತೆ ಭಾಸವಾಗುವ ಕಾಮನಬಿಲ್ಲಿನ ಪೂರ್ಣಭಾಗ ನಮಗೆ ಗೋಚರಿಸುವುಲ್ಲ. ಆದರೆ ವಿಮಾನದಲ್ಲಿ ಹಾರಾಡುತ್ತಿರುವಾಗ ಪೂರ್ಣ ಗೋಳಾಕಾರದ ಕಾಮನಬಿಲ್ಲನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ಸಾಧ್ಯ. ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾ ಮಳೆಬಿಲ್ಲಿನ ದೇಶ ಎಂದೇ ಹೆಸರುವಾಸಿ.

•  ಪ್ರತಿಫಲನ ಮಳೆಬಿಲ್ಲು ಅಂದರೇನು?

ಕಾಮನಬಿಲ್ಲಿನಲ್ಲಿಯೂ ವೈವಿಧ್ಯತೆ ಇದೆ. ಸಮುದ್ರ ಅಥವಾ ಜಲರಾಶಿಯ ಮೇಲೆ ಕಾಮನಬಿಲ್ಲು ಮೂಡಿದಾಗ ಪ್ರತಿಫಲನ ಮಳೆಬಿಲ್ಲು ಕಾಣಸಿಗುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕು ನೀರಿನ ಹನಿಗಳಿಂದ ಪ್ರತಿಫಲನವಾಗಿ ನಮಗೆ ತಲುಪುವ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿಯೇ ನದಿಯ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದು ಅದರಿಂದ ಪ್ರತಿಫಲನವಾಗಿ ಇನ್ನೊಂದು ಮಳೆಬಿಲ್ಲು ಅದರ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿಯೇ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ನೋಡುವಾಗ ಎರಡೂ ಬಿಲ್ಲುಗಳು ಒಮ್ಮಲೇ ಮೂಡಿಂದಂತೆ ಭಾಸವಾಗುತ್ತದೆ. ಸಣ್ಣದಾದ ಕೊಳಕು ನೀರಿನ ಹಳ್ಳದಲ್ಲಿಯೂ ಇದು ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ.

• ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಮಳೆಬಿಲ್ಲು:

ಇದೊಂದು ವಿರಳ ವಿದ್ಯನಾನ. ಪ್ರಧಾನ ಮಳೆಬಿಲ್ಲಿಗೆ ತಾಗಿಕೊಂಡಂತೆ ತಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ ನೀಲಿಬಣ್ಣದ ಇನ್ನೊಂದು ಪಟ್ಟಿ ಮಸುಕಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ ಇದೇ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಮಳೆಬಿಲ್ಲು.

• ಕೇವಲ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ.

ಮಳೆಬಿಲ್ಲು ಬೆಳಕಿನ ವಕ್ರೀಭವನನದ ಪರಿಣಾಮ. ಭೂಮಿಯಿಂದ 42 ಡಿಗ್ರಿ ಕೋನದಲ್ಲಿ ಕಾಮನಬಿಲ್ಲು ಮೂಡತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯ ಭೂಮಿಗೆ ಹತ್ತಿರವಾಂದಂತೆಲ್ಲಾ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರದ ಕಾಮನಬಿಲ್ಲು ಗೋಚರವಾಗುತ್ತದೆ. ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಮನಬಿಲ್ಲು ಮೂಡುವುದಿಲ್ಲ. ಮಳೆಬಿಲ್ಲು ಎಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದೆ ಎಂದು ಗುರುತಿಸುವುದು ಅಸಾಧ್ಯ. ನೋಡುಗನಲ್ಲಿ ಭ್ರಮಾಲೋಕವನ್ನೇ ಇದು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೂ ಇದೊಂದು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ. ಬಾನಂಗಳದಲ್ಲಿ ಕೆಲವೇ ನಿಮಿಷಗಳಷ್ಟೇ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಚಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗುತ್ತದೆ. ನಮ್ಮ ಕಣ್ಣೆದುರೇ ಕಾಮಬಿಲ್ಲು ರೂಪಗೊಂಡಂತೆ ಭಾಸವಾದರೂ ಮುಂದೆಸಾಗಿದಂತೆ ಇನ್ನೂ ಮುಂದೆ ಸಾಗಿ ಒಮ್ಮಲೇ ಕಣ್ಮರೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ಬೆಳದಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿಯೂ ಅಪರೂಪವಾಗಿ ಚಂದ್ರನ ಸುತ್ತ ಕಾಮನಬಿಲ್ಲು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ ಅನ್ಯಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಕಾಮನಬಿಲ್ಲು ಮೂಡುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಶನಿಗ್ರಹದ ಉಪಗ್ರಹ ಟೈಟನ್ ಮೇಲ್ಮೈ ಒದ್ದೆಯಾದ ಮೋಡಗಳಿದ ತುಂಬಿರುವುದರಿಂದ ಅಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕು ಬಿದ್ದಾಗ ಕಾಮನಬಿಲ್ಲು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಅಂದಾಜಿಸಿದ್ದಾರೆ.